Мотивтердің бағыныштылығына және өзін-өзі танудың толық қалыптасуына байланысты мектепке дейінгі балаң шақта басталған тұлғаның дамуы бастауыш мектеп жасында жалғасады.
Баланы мектепте оқытудың басталуы – оның дамуындағы маңызды кезең. Осы кезеңде балаға жаңа орта, жаңа талаптар, құрдастарының жаңа топтары және ересектердің қоршаған ортасы әсер етеді. Баланың қалай үйрене бастағанына, жаңа материалды қаншалықты сәтті меңгергеніне, онда ерекше қабілеттерін көрсете бастағанына, баланың қандай баға алатынына оның одан әрі табысты оқуы байланысты болады.
Оқушылардың оқу мазмұнына және оқу іс-әрекетіне деген қызығушылығын қалыптастырудың қажетті шарты – оқуда ақыл-ой тәуелсіздігі мен бастамашылығын көрсету мүмкіндігі. Оқыту әдістері неғұрлым белсенді болса, оқушыларды да қызықтыру оңайырақ болады. Оқуға деген тұрақты қызығушылықты тәрбиелеудің негізгі құралы – оқушылардың белсенді танымдық іздеу қызметін қажет ететін сұрақтар мен тапсырмаларды қолдану. Оқуға деген қызығушылықты қалыптастыруда проблемалық жағдайды құру, оқушылардың қол жетімді білім қорын қолдана отырып шеше алмайтын қиындықтармен бетпе-бет келуі үлкен рөл атқарады; қиындыққа тап болған кезде олар жаңа білім алу немесе ескілерін жаңа жағдайда қолдану қажеттілігіне көз жеткізеді. Оқу іс-әрекетіндегі қиындықтарды жеңу оған деген қызығушылықтың маңызды шарты болып табылады.
Жетістікке жету мотивациясынан гөрі беделді мотивация өзін-өзі бағалау мен көшбасшылық қабілеті жоғары балаларға тән. Ол оқушыны сыныптастарынан жақсы оқуға, олардың арасынан ерекшеленуге, бірінші болуға шақырады. Индивидуализм, қабілетті құрдастарымен үнемі бәсекелестік және басқаларға немқұрайлы қарау мұндай балалардың жеке басының моральдық бағытын бұрмалайды. Сонымен қатар, өсіп келе жатқанда, олар қызметтің жоғары өнімділігіне қол жеткізеді, бірақ шығармашылыққа қабілетсіз: бәрін басқаларға қарағанда тезірек жасауға деген ұмтылыс оларды шығармашылық ізденістерден, проблемалық мәселені шешу процесін тереңдетуден айырады.
Бастауыш сынып оқушыларының оқу мотивациясының дамуына мұғалімнің көшбасшылық стилі әсер етеді. Көшбасшылықтың демократиялық стилі танымдық мотивацияның дамуына ықпал етеді. Бастауыш сынып оқушыларының оқу мотивтерін дамыту үшін ең қолайсыз болып басшылықтың тұрақсыз стилі табылады. Авторитарлық көшбасшылық стилінің, қатаң тәртіптің және өткір теріс бағалаудың және демократиялық стильдің, мұғалімнің эмоционалды көтерілуінің және сыныптағы шығармашылық атмосфераның кезектесуінен тұрады. Көшбасшылық стилін тұрақтандыру оқу мотивтерінің қарқынды дамуына ықпал етеді.
Бүгінгі таңда мектептегі білім беру жүйесіндегі білімді тексерудің нәтижесі бағалау болып табылады. Бағалаудың негізгі рөлі-оқытудың көрсеткіші ретінде қызмет ету. Сонымен қатар, тәжірибе көрсеткендей, бұл әсіресе бастауыш сыныптарда білім беру факторы ретінде әрекет етеді.
Соңғы жылдары оқушылардың өзіндік жұмысына деген қызығушылық айтарлықтай өсті. Оқу процесінде тәуелсіз жұмыстардың рөлі артты, оларды тиімді ұйымдастырудың әдістемесі мен дидактикалық құралдары айқын көрінді. Сонымен қатар, мектеп тәжірибесінде бастауыш сынып оқушыларында бағалау тәуелсіздігін қалыптастыру туралы мәселе туындайды. Біздің ойымызша, бұл бағалаудың жаңа тәсілін іздеу, бұл оқытудың жағымсыз жақтарын жоюға мүмкіндік береді, оқу процесін ізгілендіруге және даралауға, оқу мотивациясын, тәуелсіздік пен үлгерімді арттыруға ықпал етеді.
Жалпы қорыта айтқанда, адам игілігі-өмірде, өмір-еңбекте, оқу үлгерімі-оқу процесін жетілдіруде. Бастауыш сыныптан оқушылардың оқу үлгерімін жетілдіру жолдары зерделеніп, жүзеге асырылса, «білім негізі-бастауышта» деген ой сапалы орындалса, қалыптасу жоспарлы түрде өтетін болса, онда үміт мол болады. Ол үшін оқушылардың психологиясын тиянақты, терең білу бірден-бір жол,сонымен бірге оны пайдалана білу қажет. Сонымен қатар, педагогиканың міндеттерін, жалпы заңдылықтарын, балалардың жас ерекшеліктерін білу маңызды болып табылады.